Je hebt dit verhaal gehoord: de linkerkant van de hersenen is koud, berekenend en op taal gebaseerd, terwijl de rechterkant van de hersenen artistiek en emotioneel is. Maar de hersenen zijn misschien wel het meest ingewikkelde ding in het universum. Het voelt alsof een dergelijke dichotomie te simplistisch is.
Hoewel er weinig discussie is over het feit dat in de meerderheid van de mensen de taal overwegend wordt beheerd door het linker halfrond, is er nogal wat discussie over welke kant emotie opkomt, of dat het eenvoudigweg gelijk verdeeld is tussen beide kanten.
Waarom zou er tenslotte een verdeling zijn? De zogenaamde "epicenters of emotion", de amygdalae, bestaat aan beide kanten van de hersenen. De oude limbische cortex, waaraan het meeste emotionele functioneren historisch is toegeschreven, is aan beide zijden vrij dicht bij het centrum van de hersenen verdeeld.
Wanneer een hersenfunctie meer door één hemisfeer dan een andere wordt beheerd, wordt gezegd dat die functie "opzij" is gezet naar dat halfrond. Voor de meesten van ons, zelfs linkshandigen, wordt de taal bijvoorbeeld links-lateraal gemaakt.
Het blijkt dat er vrij veel bewijs is dat suggereert dat emoties een voorkeur hebben voor het ene halfrond boven het andere. Hoe ze worden verspreid, is echter een andere zaak en het onderwerp van veel wetenschappelijk debat. Er zijn praktisch net zoveel modellen als er wetenschappers zijn die emoties bestuderen. Over het algemeen vallen emotieonderzoekers die in de 'lateralisatie van emoties' geloven echter in twee of drie hoofdkampen.
Rechter hemisfeer hypothese
Een van de grootste kampen wordt de "hypothese van het rechter hemisfeer" genoemd. Dit verklaart in feite dat alle emoties worden beheerd door de rechterkant van de hersenen. Dit geldt met name voor wat onderzoekers 'primaire' emoties noemen, meestal betekent verdriet, vreugde, woede, afkeer en angst.
Van dergelijke emoties is de theorie dat ze niet alleen over verschillende culturen worden gedeeld, maar zelfs over verschillende soorten van het dierenrijk. Sommige gegevens ondersteunen deze hypothese: de juiste amygdala is bijvoorbeeld ook groter dan de linker amygdala.
Andere theorieën
Niet iedereen gelooft echter in basisemoties. Sommige onderzoekers geloven dat emoties beter worden begrepen door ze te classificeren in eenvoudige dimensionele termen zoals opwinding (hoe energiek een emotie je maakt) en valentie (hoe positief of negatief de emotie je laat voelen). Woede kan bijvoorbeeld worden beschouwd als een hoge arousal, lage valentie status.
Sommige mensen geloven dat emoties op verschillende hemisferen worden geplaatst, afhankelijk van hun valentie. De valentie-hypothese suggereert dat de rechter hemisfeer betrokken is bij het verwerken van emoties die worden gekenmerkt door terugtrekking, zoals angst, verdriet en afkeer, en de linkerhelft bemiddelt processen gerelateerd aan aanpak zoals geluk. Sommigen hebben verder gesuggereerd dat het nog gecompliceerder is dan dat - een deel van het halfrond kan feitelijk betrokken zijn bij het remmen van dat gedrag, terwijl een ander deel het uitdrukt. Hoewel er bijvoorbeeld is gesuggereerd dat linker hemisferische schade kan leiden tot meer dysforie vanwege de associatie met positieve emoties onder de valentiehypothese, kan schade aan remmende circuits in de linker hemisfeer pathologisch deze positieve emotie verhogen als gevolg van verminderde onderdrukking.
Sommige elektrofysiologische en beeldvormingsstudies hebben gesuggereerd dat positieve emotionele stimuli de linker anterior en mid-insula activeren, terwijl negatieve emotionele stimuli meer bilateraal waren. EEG-onderzoeken hebben aangetoond dat de rechter- of linkerhersenhelft actiever is in het verwerken van terugtrekking of dat ze respeciëns reageren. Deze observaties zijn echter gecompliceerd, omdat het gebruikelijk is dat patiënten met laesies ergens last hebben van depressie, en deze laesies kunnen ook van invloed zijn op het vermogen van een patiënt om zijn eigen gevoelens te herkennen en te uiten. Ten slotte is er een bewijslijn die suggereert dat de hemisferen het autonome functioneren differentieel regelen, waarbij links een regulerend parasympatisch en het recht op sympathisch functioneren is.
Een bewijsmateriaal suggereert bijvoorbeeld dat aanvallen geassocieerd met het vertragen van de hartslag vaker afkomstig zijn uit de rechter hemisfeer. Dat gezegd hebbende, hebben andere studies bilaterale activering gevonden van orbitofrontale en andere corticale gebieden tijdens de verwerking van plezierige emoties.
Nog een andere theorie suggereert dat primaire emoties en gerelateerde weergaven door de rechter hemisfeer worden verwerkt, terwijl meer gecompliceerde sociale emoties zoals schaamte door links worden verwerkt. Deze theorie is grotendeels gebaseerd op observaties tijdens een Wada-test, die de helft van de hersenen tijdelijk afsluit tijdens een evaluatie voor een operatie. De onderzoekers merkten op dat dergelijke patiënten complexer konden beschrijven dan eenvoudige emoties wanneer de rechterzijde van de hersenen tot rust was gebracht. Anderen vonden dit onderscheid echter niet zo duidelijk.
> Bronnen
> Murphy GM, Jr., Inger P, Mark K, et al. Volumetrische asymmetrie in het menselijke amygdaloid-complex. Journal fur Hirnforschung 1987; 28: 281-289.
> Ross ED, Monnot M. Affectieve prosodie: wat verstaan we onbegrijpelijke fouten bij hemispherische lateralisatie van emoties, seks- en ouderdomseffecten en de rol van cognitieve beoordeling. Neuropsychologia 2011; 49: 866-877.